Beëdigde tolken en vertalers moeten PE-punten verzamelen

Beëdigde tolken en -vertalers moeten hun kennis op peil houden om geregistreerd te blijven. Hiertoe verzamelen zij een bepaald aantal PE-punten per jaar (PE staat voor Permanente Educatie).

Deze verplichting is ontstaan uit ontevredenheid over het kwaliteitsniveau van met name tolken die werden ingezet door de overheid, bijvoorbeeld door de IND. De overheid vond dat tolken en vertalers maar zelf meer moesten gaan investeren in hun kwaliteit. Op zich is dat een goed idee, maar helaas werd het in de jaren daarna niet beloond met een verhoging van de overheidstarieven voor tolken en vertalers (uit de jaren 60 en 80 van de vorige eeuw), hoewel daar dankzij de acties van de Orde van Registertolken- en Vertalers verandering in lijkt te komen! Maar dat is een ander verhaal.

Zodra de PE-verplichting ontstond, stortten diverse opleidingsinstituten zich gretig op deze materie. Voor de kleine talen zoals Tsjechisch waren er niet veel op maat gesneden PE-cursussen, dus heb ik voor mijn eerste PE-punten bijvoorbeeld samen met collega’s door een bos geremd en tegen bomen geschreeuwd in het kader van een assertiviteitscursus voor gerechtstolken. Dat was erg vermakelijk, maar waarschijnlijk niet echt zinvol en bepaald niet goedkoop.

Zoektocht naar zinvolle PE-activiteiten

In mijn zoektocht naar nuttige en betaalbare PE-activiteiten ontdekt ik dat je als vertaler ook punten kunt verdienen met de activiteit “intervisie / collegiale toetsing”.

Collegiale toetsing is van oorsprong een methode uit de academische wereld om de kwaliteit van (geschreven) werk te verbeteren, verifiëren of controleren door het werk te onderwerpen aan de kritische blik van een aantal gelijken, meestal vakgenoten of collega’s van de auteur. In de Nadere regels Besluit PE staat: “Revisie als vorm van collegiale toetsing is voor vertalers een gebruikelijke activiteit. Hiervoor kunnen PE-punten geregistreerd worden, voor zover revisie geen onderdeel uitmaakt van een vertaalopdracht. Onder tolken is collegiale toetsing nog niet ingeburgerd. Deze categorie staat echter ook voor initiatieven vanuit deze beroepsgroep open.”

Idee voor nieuwe soort collegiale toetsing – het bespreken van terminologie en vertaalvarianten

Als vertalers PE-punten kunnen verdienen met het nakijken van elkaars geschreven woorden, dan moeten tolken (en vertalers) dit toch ook kunnen door hun gesproken woorden met collega’s te bespreken? 

Deze gedachte legde ik voor aan het Bureau Wbtv, dat belast is met de uitvoering van de Wet beëdigde tolken en vertalers (Wbtv). Het idee sprak aan en ik zette in overleg met het Bureau Wbtv een methode op voor collegiale toetsing voor tolken en vertalers. Ik peilde de animo voor dit project onder mijn collega’s tolken en vertalers Tsjechisch en Slowaaks en die bleken grote belangstelling voor het idee te hebben.

Essentie van de Collegiale Toetsing voor Tolken en Vertalers

Bij tolken en vertalen vergelijkt de tolk of vertaler soms noodgedwongen appels met peren – sommige termen kunnen niet één op één worden vertaald, bijvoorbeeld vanwege verschillen in de wetgeving of de structuur van de rechterlijke macht van de twee landen in kwestie. Tijdens de Collegiale Toetsing bespreken tolken/vertalers in een groepje vertaalvarianten van één bepaalde talencombinatie.

Idee in de praktijk gebracht

Volgens de regels voor collegiale toetsing/intervisie moet deze PE-activiteit worden begeleid door een gediplomeerd intervisiebegeleider, opdat dit collegiale overleg niet ontaard in een kakofonie of Babylonische spraakverwarring. Ik volgde een cursus intervisiebegeleider, behaalde het benodigde diploma en nodigde mijn concullega’s uit voor een eerste PE-sessie bij mij thuis. We bespraken vertaalvarianten op het gebied van strafrecht en noteerden PE-punten. Het smaakte naar meer, we kwamen nog eens bijeen en sindsdien heeft dit fijne clubje mensen regelmatig contact, onder andere over vertaalvraagstukken.

Collegiale Toetsing voor anderstalige collega’s faciliteren?

Toen rees de gedachte dat ik deze vorm van collegiale toetsing als intervisiebegeleider ook zou kunnen faciliteren voor tolken en vertalers van andere talen. Bureau Wbtv gaf haar zegen aan dit project en ik zette mijn idee uiteen op Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100070545452776. Daarna klopte helaas de pandemie aan de deur en ging het project even in de koelkast. Of misschien wel in het wijnvat. Tijd om de wijn uit te schenken? Collega’s met belangstelling voor zinvolle en betaalbare PE-punten kunnen zich melden via peter.hora@planet.nl.